Гісторыя грыпу налічвае некалькі дзясяткаў стагоддзяў, першыя згадванні пра гэта захворванне былі зроблены яшчэ ў 412 годзе да н. э. Гіпакратам. Цягам двух тысячагоддзяў вірус грыпу неаднаразова выклікаў эпідэміі і пандэміі, што выносілі жыцці сотняў тысяч і мільёнаў людзей. Так, сумна вядомая "Іспанка" ў 1918-1920 гг. па самых сціплых падліках забрала больш за 20 млн. жыццяў.
Вострыя рэспіраторныя вірусныя інфекцыі (ВРВІ) – група захворванняў, якія выклікаюцца мноствам узбуджальнікаў (вірусы грыпу, парагрыпу, рэспіраторна-сінтіцыяльны вірус, адэнавірус, метапнеўмавірус і г. д.), перадаюцца паветрана-кропельным шляхам і характарызуюцца вострай паразай дыхальнай сістэмы чалавека.
Найболей часта сустраканыя сімптомы ВРВІ: пачырваненне слізістых ратаглоткі, пяршэнне ці болі ў горле, асабліва пры глытанні, катар ці закладзенасць носа, асіпласць галасы, кашаль, чханне, падвышэнне тэмпературы гушчару да невялікіх значэнняў (не вышэй 38°З).
З усёй сукупнасці вострых рэспіраторных вірусных інфекцый асабняком вылучаецца грып, які мае выдатныя ад іншых ВРВІ клінічныя праявы і схіляе да развіцця ўскладненняў. Грып – вострая рэспіраторная інфекцыя, што выклікаецца вірусам грыпу, якая характарызуецца высокай тэмпературай (38-40°З), выяўленай агульнай інтаксікацыяй і паразай дыхальных шляхоў гушчару ў форме трахеіту. Інкубацыйны перыяд (г. зн. час ад моманту заражэння да з'яўлення першых азнак захворвання) пры сезонным грыпе складае ад 12 до 48 ч, пры высокапатагенным варыянце даўжэючы да 5-7 дзён. Для грыпу характэрна вострае пачало з дрыжыкаў, падвышэння тэмпературы до максімальных значэнняў ужо ў першыя суткі хваробы і агульных з'яў інтаксікацыі (выяўленай слабасці, разбітасці, болю галавы ў лобных абласцях, ламоты ў цягліцах, костках, суставах, болю ў вокавых яблыках, святлабоязі, слезацёку і г. д.). Праз некалькі гадзін да вышэйпералічаных праяў захворвання далучаюцца азнакі пашкоджання дыхальных шляхоў гушчару ў выглядзе закладзенасці носа ці слаба выяўленага катару, пяршэння ў горле, балючага сухога кашлю, шчымлівым будзь заўзятарам грудавінай і па ходзе трахеі, асіплага голасу. Ля большасці хворых грыпам поўнае акрыянне настае праз 7-10 дзён. Аднак ёсць група людзей, схільных да ўскладненняў пры дадзеным захворванні, яны і складаюць групу рызыкі па цяжкай плыні ВРВІ і грыпу. У першую чаргу гэта дзеці да 1 года, усе твары старэй 65 гадоў, цяжарныя кабеты, пацыенты з хранічнымі захворваннямі сэрцава-судзіннай і дыхальнай сістэм, з імунадэфіцытнымі станамі, з неадэкватна кантраляваным цукровым дыябетам і іншай цяжкай спадарожнай паталогіяй. Дадзеная катэгорыя людзей павінна неадкладна звяртацца да адмыслоўцаў пры з'яўленні першых сімптомаў грыпу, бо толькі ранняе пачало тэрапіі здольна перадухіліць развіццё цяжкіх ускладненняў (пнеўманій, абвастрэнняў хранічнай абструкцыйнай хваробы лёгкіх, гаймарытаў, атытаў і г. д.).
Прафілактыка рэспіраторных інфекцый
Вылучаюць неспецыфічныя і спецыфічныя метады прафілактыкі. Да першых з іх ставяцца агульнапрынятыя гігіенічныя меры для абмежавання шырання рэспіраторных вірусных інфекцый і прафілактыкі заражэння:
- унікайце блізкага кантакту з людзьмі, якія здаюцца нездаровымі, выяўляюць з'явы жару (тэмпературы) і кашаль
- на перыяд эпідэміі ўнікайце людных месцаў ці скараціце час знаходжання ў іх
- імкніцеся не датыкацца да рота і носу
- выконвайце гігіену рук – часцей мыйце рукі вадой з мылам ці скарыстайце сродак для дэзынфекцыі рук на спіртавым грунце, асабліва ў выпадку дакранання да рота, носа
- павялічце прыток свежага паветра ў жылыя памяшканні, як мага часцей адкрывайце вокны.
- скарыстайце ахоўныя маскі пры кантакце з хворым чалавекам.
- пільнуйцеся здаровага ладу жыцця: паўнаварты сон, рацыянальнае сілкаванне, фізічная актыўнасць, рэгулярныя шпацыры на свежым паветры.
Калі Вы ўсё ж захварэлі, тады трэба:
- пры дрэнным самаадчуванні заставацца дома і выконваць рэкамендацыі лекара, па магчымасці трымацца ад здаровых людзей на адлегласці
- адпачываць, прымаць вялікую колькасць вадкасці
- зачыняць рот і нос пры кашлі ці чханні насоўкай ці аднаразовымі сурвэткамі. Пасля выкарыстання хустку ці сурвэткі трэба адразу ўтылізаваць ці папраць і прагладзіць прасам
- насіць маску, калі знаходзьцеся на агульнай тэрыторыі дома паблізу ад іншых людзей
- паведаміце сваім блізкім і сябрам пра хваробу.
Адным з найболей эфектыўных метадаў спецыфічнай прафілактыкі з'яўляецца вакцынацыя. Паводле рэкамендацый САЗ: "Вакцынацыя з'яўляецца грунтам прафілактыкі грыпу", бо яна зніжае шыранне хваробы і смяротнасць, у 3-4 разы танней, чым выдаткі на лячэнне грыпу і яго ўскладненняў, дазваляе эканоміць сродкі на лячэнне грыпу і яго ўскладненняў, можа значна скараціць часовую непрацаздольнасць, даступная, эфектыўная і бяспечная. Помніце, самалекаванне пры грыпе недапушчальна, асабліва для дзяцей і твараў сталага веку. Ж прадбачыць плынь грыпу немагчыма, а ўскладненні могуць быць самымі рознымі. Хворыя грыпам патрабуюць сталага назірання з боку медпрацаўнікоў, а позная шпіталізацыя прыводзіць да зацяжной плыні пнеўманіі і іншых ускладненняў і павелічэння частасці смяротных вынікаў.
Толькі лекар можа слушна ацаніць стан хворага, прызначыць адэкватнае лячэнне супрацьвіруснымі сродкамі і антыбактэрыйнымі прэпаратамі, правесці хвораму дадатковыя метады абследавання (клінічныя аналізы, рэнтгенаграфію органаў грудной клеткі, ЭКГ і г. д.).
Па інфармацыі галоўнага пазаштатнага інфекцыяніста Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь