Штогод 28 верасня па ініцыятыве Глабальнага альянсу па кантролі шаленства пры падтрымцы Сусветнай арганізацыі аховы здароўя (далей – САЗ) праводзіцца Сусветны дзень змагання супраць шаленства дзеля прыцягнення ўвагі грамадскасці да праблемы шырання шаленства і яго наступстваў.
Па ацэнцы экспертаў САЗ гэта захворванне рэгіструецца на тэрыторыях большасці краін свету і штогод выносіць жыцці 55 тысяч чалавек. Звыш 10 млн. чалавек у свеце кожны год атрымваюць розныя пашкоджанні ад жывёл і больш за 4 млн. чалавек – антырабічную дапамогу.
У Рэспубліцы Беларусь штогод рэгіструюцца сотні выпадкаў шаленства сярод дзікіх (лісы, янотападобныя сабакі, ваўкі і інш.), сямейнікаў (сабакі, коткі) і сельскагаспадарчых жывёлін (буйная рагатая жывёла, коні і інш.). За 8 мес. 2017г. зарэгістраваны 231 выпадак, што на 35,7% менш, чым за аналагічны перыяд мінулага года. Змяншэнне ліку выпадкаў шаленства зарэгістравана ў Брэсцкай, Гомельскай, Мінскай і Магілёўскай абласцях, узрост – у Гродзенскай і Віцебскай абласцях. У г. Мінску выпадкаў захворвання шаленствам жывёльных сёлета не зарэгістравана.
Найвялікая ўдзельная вага ў структуры захворвання даводзіцца на дзікіх жывёлах – 63,6% ад усіх выпадкаў шаленства. У структуры захварэлых дзікіх жывёл, па-ранейшаму, дамінуе лісіца (87,1%). Сярод сабакаў і котак у большасці выпадкаў (72,9%) хварэлі не прышчэпленыя супраць шаленства жывёлы, якія маюць гаспадароў.
У цэлым па рэспубліцы за 6 мес. 2017г. за антырабічнай дапамогай звярнуліся 9562 чалавекі, з іх 2830 (29,6%) – дзеці да 18 гадоў, што на 10,4% ніжэй у параўнанні з аналагічным перыядам 2016г. Лік твараў, што звярнуліся з прычыны кантакту з хворымі шаленствам жывёламі зменшылася на 38,8%. Пры гэтым, па кантакце з сабакамі звярнулася 65,4% пацярпелых, з коткамі – 29,0%, дзікімі жывёламі – 3,7%, сельскагаспадарчымі жывёлінамі – 1,9%. Усяго за паказаны перыяд 7271 які звярнуўся (76%) была прызначана лекава-прафілактычная імунізацыя супраць шаленства.
У першым паўгоддзі 2017 г. зарэгістравана 7 выпадкаў масавага кантакту людзей з хворымі шаленствам жывёламі, у выніку чаго пацярпела 84 чалавекі, у т. л. 12 дзяцей.
Вялікая колькасць выпадкаў захворванняў сярод насельніцтва атрымалася запабегчы. Міністэрствам аховы здароўя распачынаюцца патрэбныя меры па забеспячэнні арганізацый аховы здароўя імунабіялагічнымі лекавымі сродкамі ў колькасці, патрэбнай для правядзення антырабічных прышчэпаў усім бедным.
З мэтай прафілактыкі шаленства ў Рэспубліцы Беларусь штогод праводзіцца прафілактычная імунізацыя супраць дадзенай інфекцыі твараў, што адносяцца да катэгорыі прафесійнай рызыкі заражэння (ветэрынарныя працаўнікі, твары, што выконваюць працы па адлове безнаглядных жывёл, леснікі, егери, паляўнічыя і інш.). У першым паўгоддзі 2017 г. з прафілактычнай мэтай прышчэплена 1137 чалавек.
Дзякуючы праводжанай прафілактычнай працы выпадкаў захворвання шаленствам сярод людзей у 2013-2016гг. і за мінулы перыяд 2017г. не рэгістравалася.
Шаленства – гэта смяротнае захворванне. Адзіным эфектыўным сродкам прафілактыкі з'яўляецца ўчаснае аказанне антырабічнай дапамогі тварам, пацярпелым ад кантакту з жывёлай. Аднак эфектыўнасць праведзеных імпрэз наўпрост залежыць ад учаснага (цягам сутак) звароты за медычнай дапамогай. Адмова ад правядзення прышчэпаў ці самавольны перапын прышчэпкавага курса можа прывесці да сумных наступстваў.
Небяспечныя для чалавека не толькі ўкусы і драпіны, нанесеныя хворай ці падазронай на шаленства жывёлай, але і абсліненне пашкоджаных скурных пакроваў і слізістых абалонак.
У выпадках, калі кантакту з жывёлай унікнуць не атрымалася, а менавіта пасля ўкусу, оцарапывания, абсліненні, нанесеных кожнай, нават звонку здаровай жывёлай, трэба:
- правесці першую апрацоўку месца кантакту – старанна прамыць бруёй вады з мылам;
- пры наяўнасці раны – пасля прамывання з мылам апрацаваць краі раны 5% настойкай ёду;
- накласці стэрыльную павязку і неадкладна звярнуцца ў медычную ўстанову. Толькі лекарка (хірург, траўматолаг) ацэніць рызыка магчымага заражэння вірусам шаленства і прызначыць пры патрэбе прышчэпкавы курс.