Шаленства — гэта захворванне віруснай прыроды, што ўзнікае пасля ўкусу заражанай жывёлы, якое характарызуецца цяжкай паразай нярвовай сістэмы і якое сканчаецца, зазвычай, смяротным вынікам. Выяўляецца ў сліне, а таксама ў слязах і мачы.
Вірус няўстойлівы ў навакольным асяроддзі — гіне пры награванні до 56ºЗ за 15 хвілін, пры кіпячэнні за 2 хвіліны. Адчувальны да ультрафіялетавых і простых сонечных праменяў, да этанолу і да многіх дэзынфектантаў.
Пасля пранікнення ў арганізм вірус шаленства шырыцца па нярвовых сканчэннях, уражаючы практычна ўсю нярвовую сістэму. Назіраюцца ацёк, кровазліцці, дэгенератыўныя і некратычныя змены нярвовых клетак галаўнога і спіннога мозгу.
Крыніцай віруса шаленства з'яўляюцца як дзікія, гэтак і свойская жывёла. Заразнымі лічацца жывёлы за 3-10 дзён да з'яўлення азнак хваробы і далей цягам усяго перыяду захворвання. Часта хворых шаленствам жывёл можна адрозніць па багатым сліна- і слезацёку, а таксама пры назіранні азнак вадабоязі. Заражэнне чалавека адбываецца пры ўкусе хворым жывёлам, а таксама пры трапленні сліны хворай жывёлы на пашкоджаную скуру ці слізістую абалонку.
У апошнія гады апісаны паветрана-кропельны, аліментарны (праз ежу і ваду) і трансплацэнтавы (праз плацэнту ў перыяд цяжарнасці).
Інкубацыйны перыяд (перыяд ад укусу да пачатку захворвання) у сярэднім складае 30-50 дзён, хоць можа доўжыцца 10-90 дзён, у рэдкіх выпадках — больш за 1 год. Прытым чым далей месца ўкусу ад галавы, тым больш інкубацыйны перыяд. Адменную небяспеку ўяўляюць сабою ўкусы ў галаву і рукі. Даўжэй усяго доўжыцца інкубацыйны перыяд пры ўкусе нагі.
Пачынаецца захворванне з агульнага нядужання, болю галавы, невялікага падвышэння тэмпературы цела, цяглічных боляў, сухасці ў роце, зніжэння апетыту, боляў у горле, сухога кашлю, можа быць млоснасць і рыгота. У месцы ўкусу з'яўляюцца непрыемныя адчуванні — пякота, пачырваненне, якія цягнуць болі, сверб, падвышаная адчувальнасць. Хворы прыгнечаны, замкнёны, адмаўляецца ад ежы, у яго ўзнікае невытлумачальны страх, нуда, трывога, дэпрэсія, радзей — падвышаная раздражняльнасць. Характэрныя таксама бессань, кашмары, нюхальныя і глядзельныя галюцынацыі.
Далей настае трэцяя стадыя захворвання, для пачатку якой характэрна заспакаенне — знікае страх, прыступы вадабоязі, узнікае надзея на акрыянне. Пасля гэтага павялічваецца тэмпература цела звыш 40-42°З, настае параліч канцавін, парушэння свядомасці, курчы. Смерць настае ад паралічу дыхання ці прыпынку сэрца. Такім чынам, працягласць захворвання рэдка перавышае тыдзень.
Метадаў лячэння як такіх ад шаленства няма. Калі хвароба вужы ў першай стадыі, іншага выніку, чым смяротны, найхутчэй, не будзе. Хоць у свеце вядомы адзінкавыя выпадкі лячэння ад шаленства. Аднак ёсць спосаб перадухіліць хваробу.
Гэта метад спецыфічнай прафілактыкі — уводзіны вакцыны супраць шаленства, не позныя 14-га дня ад моманту ўкусу. Найлепшая прафілактыка — гэтыя ўводзіны спецыфічнага імунаглабуліну і/ці актыўная імунізацыя (вакцынацыя).
Па інфармацыі лекара-інфекцыяніста УАЗ «22-я гарадская паліклініка» г.Мінска
Крыніцынай М.Г.